Pośród prastarych borów pomorskich żył kiedyś samotny olbrzym, długo i wytrwale szukający współplemieńców. Gdy znużony i przysiadł na potężnym głazie, pojawił się diabeł, przeistoczony w postać urodziwej olbrzymki. Radość samotnika była ogromna, ale i krótkotrwała. Rzekoma olbrzymka, zachęcająca go do spisania cyrografu, szybko się ujawniła.
Rozwścieczony samotnik chwycił oburącz głaz, na którym siedział i zamierzył się w diabła. Ten rzucił się do ucieczki. Kamień leciał w ślad za nim, ale diabeł uskoczył w bok, zaś głaz poleciał dalej i upadł na płytkie dno rozlewiska, łączącego wody zalewu z cieśniną Dziwną. Ludowa klechda głosi, że od tej potężnej bryły granitu wzięła swą nazwę osada, która rychło wyrosła na znaczny gród, a następnie przekształciła się w bogate miasto. Tak mówi legenda, opublikowana na stronie internetowej miasta Kamień Pomorski.
Będąc w Wolinie, trudno nie zajrzeć do Kamienia Pomorskiego, a odwiedzenie miasta jest o tyle łatwiejsze, że znajduje się one na trasie łączącej wybrzeże z Wolinem. Tak więc, jeżeli mamy dość słońca i plaży, to z kurortów nadmorskiego pasa wyspy Wolin, wybierzmy się na wycieczkę do Kamienia i miasta Wolin, które dawna historia trwale łączyła ze sobą. Kamień był bowiem osadą plemienia Wolinian znaną już w IX wieku i pełnił funkcję grodu portowego, broniącego szlaku wodnego do Wolina. Po podboju Pomorza, Mieszko I w 967 roku włączył całe państwo Wolinian - łącznie z Kamieniem - do Polski. Związki plemion pomorskich z państwem Polan nie trwały zbyt długo. Już w XI wieku Wolin i podległe mu grody rządziły się swoimi prawami i zwyczajami, a Kamień staje się siedzibą lokalnego księstwa. Na wzniesieniu, nad Karpinką, miał swój zamek pierwszy, historyczny słowiański władca tych ziem - Warcisław I, który, po 1124 roku był lennikiem Polski. Dzieje miasta wiążą się szczególnie z czasami Bolesława Krzywoustego, który po krwawym podboju Pomorza zmusza jego ludność do poddania się chrystianizacji. Z jego polecenia, misja duchowna Ottona z Bambergu w 1124 roku ochrzciła dwór książęcy i ludność miasta. Wówczas, prawdopodobnie powstały dwa pierwsze kościoły: świątynia pw. Najświętszej Marii Panny i katedra. W tym okresie, w Kamieniu rozwijała się wymiana towarowa i kwitło rzemiosło. Miasto ustępowało tylko Wolinowi który stał się siedzibą nowego biskupstwa. Pierwszym biskupem zostaje kapelan Bolesława Krzywoustego, Wojciech. Wolin był siedzibą biskupią niespełna 36 lat. Zniszczenie miasta przez Duńczyków przesądziło o przeniesieniu w roku 1175 stolicy do Kamienia Pomorskiego. Pomorze, a w tym i Kamień, zagrożone były częstymi najazdami duńskimi. W okresie walk (1170 - 1185) poważnemu zniszczeniu uległo zarówno miasto, jak i jego okolice. Nie uzyskując pomocy dworu polskiego, książę Bogusław II poddaje w 1186 roku Pomorze pod zwierzchnictwo duńskie. Fakt ten stanowi kres samodzielności Pomorza (utracił je na przeciąg 38 lat). Powyższe wydarzenia wpłynęły ujemnie na dalszy rozwój miasta. Kamień traci swe dawne funkcje społeczne, ale nadal jest siedzibą biskupią i to wpływa na odbudowę miasta; powstają nowe budowle sakralne. Upadek Wolina i wzrost znaczenia oraz rozwój Kamienia miał też przyczynę w zamuleniu wód cieśniny Dziwna, uniemożliwiającego żeglugę w głąb zatoki. W 1274 roku Kamień otrzymuje z rąk księcia Barnima I prawa miejskie (lubeckie).
Nowo lokowane miasto, powstaje na starym obronnym podgrodziu słowiańskim, leżącym na zachód od katedry i jej zabudowań. Nadanie praw miejskich zamknęło jeden i zapoczątkowało nowy etap w rozwoju miasta, trwający do 1478 roku, kiedy to książę pomorski - Bogusław X, jednoczy całe Pomorze Zachodnie. W okresie tym podstawowe zajęcia mieszkańców Kamienia stanowiły: rolnictwo, rybołówstwo, rzemiosło i w minimalnym stopniu handel. handle przebiegał głównie drogami lądowymi. Ze względu na nieżeglowność Dziwnej głównymi szlakami wodnymi, które łączyły Szczecin z Bałtykiem były rzeki Piana i Świna. Dzięki jednak dobrym połączeniom lądowym z nadmorskimi miastami niemieckimi przez Kamień prowadził szlak handlowy do Kołobrzegu, Słupska i Gdańska. Pod wpływem tego, a także dzięki przywilejom książęcym zaczął się rozwijać i handel Kamienia. Miasto utrzymywało ścisłe związki z Hanzą.
Kamień Pomorski dzielił losy całego Pomorza aż do czasów współczesnych. W wyniku 2 wojny światowej miasto zostało zniszczone, a najbardziej ucierpiała stara zabudowa wokół rynku. Wiele zabytków nie udało się uratować, a te które pozostały wciąż przyciągają oczy miłośników dawnej architektury.
Już przy wjeździe do miasta od strony Wolina widać piękną Basztę Wolińską która jest częścią XV wiecznych murów miejskich zachowanych na dość sporym odcinku od strony zatoki kamieńskiej. W baszcie i budynku bramnym mieści się Muzeum Kamieni prowadzone przez pasjonatów i zbieraczy minerałów z Kamienia. W muzeum można zobaczyć nie tylko ciekawe minerały ale też i skamieliny zwierząt. Baszta jest udostępniona zwiedzającym, można wejść na samą górę i z tarasu widokowego podziwiać widoki na okolicę miasta i zatokę kamieńską.
Teraz udajemy się do rynku, na środku którego stoi okazały gotycki ratusz, odbudowany z zniszczeń wojennych. W tle za nim, widać już zatokę kamieńską i nową marinę. Przy marinie stoi betonowy pomnik rybaka, który chyba nie wszystkim przypadł do gustu, gdyż otrzymał złośliwe miano „parkingowego”. Faktycznie, rybak odwrócony jest plecami do wody, a sieci wyciąga od strony parkingu. Najważniejszym zabytkiem Kamienia jest katedra i przyległe do niej osiedle biskupie. Konkatedra archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej Najświętszej Marii Panny, św. Jana Chrzciciela i św. Faustyna. Tak brzmi jej pełna nazwa.
We wnętrzu katedry uwagę zwracają XVII-wieczne barokowe organy fundacji księcia Ernesta Bogusława de Croya, oraz pochodząca z 1682 roku barokowa ambona. Krzyżowo-żebrowe i gwieździste sklepienia katedry ozdobione są w stylu średniowiecznym motywami roślinnymi. Przy katedrze znajduje się wirydarz powstały na przełomie XIII i XIV wieku. Jest on jedynym tego typu założeniem przykatedralnym w Polsce. W przeszłości był on miejscem pochówku kanoników i biskupów kamieńskich, miejscem kontemplacji oraz ogrodem. Będąc w katedrze, na każdym kroku widać i czuć historię. Patrząc na prostą, zapewne gotycką posadzkę, przez głowę przychodzi myśl, że nasze stopy stąpają tam, gdzie pozostawili swoje ślady ludzie żyjący w kilku poprzednich epokach dziejów tej świątyni. Katedra jest nekropolią książąt pomorskich z dynastii Gryfitów. W prezbiterium świątyni zostali pochowani: Małgorzata, żona Bogusława IV, Warcisław IV, Bogusław V, Bogusław VIII, Zofia, żona Bogusława VIII. Katedra słynie z Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej, organizowanego od 1964 roku. Jest to najstarsza tego typu impreza na Pomorzu Zachodnim. Zespół katedralny w Kamieniu Pomorskim został zakwalifikowany jako pomnik historii. Miasto znajduje się na szlaku zabytków sztuki romańskiej.
Tekst i zdjęcia: SL , źródła: kamienpomorski.pl
