Podróżując po Sudetach Środkowych i zwiedzając atrakcje i okolice Kamiennej Góry, Krzeszowa czy Chełmska Śląskiego, trzeba wspomnieć o dawnej i całkiem niedawnej górniczej przeszłości tego terenu. O kolorowych jeziorkach, powstałych w wyniku górniczej eksploatacji złóż pirytu pisaliśmy na naszej stronie, warto więc wspomnieć o innym cennym surowcu występującym na tym terenie.
Gdy w XIX wieku kończono wydobycie węgla kamiennego w okolicy Lubawki, to niedaleko, w Górach Wałbrzyskich od połowy XVI wieku, rozwijało się spore zagłębie wydobywcze z znaczącymi zakładami przemysłowymi. Jednym z górniczych miast, poza Wałbrzychem, był Boguszów. W Boguszowie – Gorcach, bo tak od 1973 roku, po scaleniu z Gorcami i okolicznymi osiedlami nazywa się to miasto, obok węgla kamiennego wydobywano również baryt. Po likwidacji zagłębia wałbrzyskiego, wszędzie tam gdzie były kopalnie, powstał problem co zrobić z istniejącą infrastrukturą przemysłową i zabudowaniami. Większość z budynków kopalnianych powstała na początku XX wieku i jako takie, stanowiły historyczne świadectwo rozwoju przemysłu i górnictwa na tym terenie.
Powstał więc dylemat, uznać je za zabytek i uratować, czy zburzyć jak wiele podobnych obiektów. O ile same hałdy kopalniane, jako źródło surowca kamiennego, szybko znikały bądź były zalesiane, to nie używane, opuszczone budynki popadały w ruinę. Jednym z takich obiektów był zespół budynków przy szybie „Witold” należącym do KWK Victoria, pochodzący z 1914 r. i składający się z nadszybia, budynku łaźni, maszynowni szybu i hali kompresorów znajdujący się w Boguszowie - Gorcach. Wpisany w rejestr zabytków czekał na swoje lepsze czasy. Dzięki staraniom władz miasta, znalazły się pieniądze na rewitalizację starych budynków i w ramach projektu pn. „Adaptacja budynku nadszybia z wieżą wyciągową na Centrum Kulturalno–Kongresowe Witold”, znaleziono fundusze na odbudowę zagospodarowanie starych budynków i pomieszczeń. Całkowita wartość projektu wynosiła ok. 3,5 mln. zł, a kwota dofinansowania ze środków Unii Europejskiej wynosiła 2,4 mln. zł. Zachowano również wieżę wyciągową, która jest ozdobą nowego centrum kultury w Boguszowie – Gorcach. W jednym z pomieszczeń zlokalizowano muzeum, które wciąż gromadzi górnicze pamiątki z całej okolicy. Całość prezentuje się doskonale i od ponad roku jest dostępna dla mieszkańców i turystów. Nieopodal Centrum, znajduje się nowo wyglądający blok mieszkalny. To budynek starej łaźni, odnowiony i przebudowany na mieszkania. W pobliżu, przy ulicy, jest jeszcze spory zaniedbany budynek, być może i on będzie uratowany. Uratowany szyb Witold, jest jednym z nielicznych przykładów gdzie ocalono stare zabytkowe zabudowania po dawnej kopalni. Niestety, w pobliskim Wałbrzychu, pozwolono na zniszczenie wielu zabytkowych i cennych historycznie obiektów i urządzeń przemysłowych, niejednokrotnie unikalnych na skalę światową.
Odrestaurowany szyb, czyli obecne centrum kulturalno – kongresowe znajduje się w Gorcach tuż przy drodze do lub z Kamiennej Góry. Jadać dalej, do samego Boguszowa, polecamy odwiedzenie najwyżej położonego w Polsce rynku. Znajduje się on na wysokości 591,58 m n.p.m. o czym świadczy stosowna tablica na rynku. A że przy rynku stoi ratusz, wzniesiony w latach 1723-1737 w miejscu starej gorzelni, to Boguszów – Gorce ma już dwa rekordy. Trzecim boguszowskim rekordem był do niedawna najwyżej położony stadion w Polsce. Znajduje się on przy ulicy Kusocińskiego i leży na wys. 664 m.npm. Tuż przy rynku znajduje się najcenniejszy zabytek Boguszowa – Gorc, kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, gotycko-barokowy, wzniesiony w 1535 r. i przebudowany w 1723 r. W ściany kościoła wmurowane są ciekawe zabytkowe epitafia, a tuż przy kościele jest m.in. grota z wózkiem kopalnianym, poświęcona pamięci górnikom którzy zginęli podczas pracy w kopalniach.
