Oberndorf to małe, pełne zabytków miasteczko w Austrii, oddalone 20 km od Salzburga, blisko granicy z Bawarią. Słynie z jednej najbardziej znanych i uniwersalnych kolęd na świecie. To tutaj powstała "Cicha Noc", zaśpiewana po raz pierwszy w wieczór wigilijny 1818 roku. Autorem kolędy był ksiądz Joseph Mohr a melodię w rytm walca, ułożył organista Franz Xaver Gruber. Joseph Mohr napisał słowa do słynnej kolędy już w 1816. Początkowo był to okolicznościowy wiersz.
Melodia powstała dwa lata później, 24 grudnia 1818 roku. Joseph Mohr, w latach 1817-1819 wikary w nowo powstałej parafii św. Mikołaja w Oberndorf bei Salzburg (tak brzmi pełna nazwa miasta), zaproponował Franzowi Gruberowi napisanie muzyki do swojego wiersza. Franz Gruber był nauczycielem, organistą i kościelnym w Arnsdorf, zaś od 1816 roku, był również organistą w nowej parafii w pobliskim Oberndorf bei Salzburg. Układając nuty, skomponował muzykę do wiersza, a całość kompozycji miała być na 2 głosy solowe z towarzyszeniem chóru i gitary. W pierwotnym kształcie, melodia nawiązywała do lokalnych, tyrolskich brzmień. Prawdopodobnie kościół w Oberndorf dysponował jedynie starymi, w dodatku niesprawnymi organami i dlatego potrzebna była pieśń z towarzyszeniem gitary, na której grał wikariusz kościoła.
Pieśń została wykonana w tym samym dniu podczas pasterki. Mohr śpiewał partię tenorową i grał na gitarze, Gruber wykonywał partię basową. Gruber określił kolędę jako "prostą kompozycję" i nie przypisywał jej szczególnego znaczenia. Kolęda jednak bardzo spodobała się mieszkańcom Oberndorf bei Salzburg i wkrótce była znana również w całej okolicy Salzburga. Jako że Salzburg jest miastem granicznym, w krótkim czasie kolęda rozprzestrzeniła się w katolickiej Bawarii, a stamtąd, we wszystkich krajach niemieckich. Kolęda zachwyciła również króla Prus. Popularną już pieśnią, zainteresowała się królewska kapela dworska w Berlinie, która w roku 1854 wysłała do Salzburga pytanie o twórcę kolędy. 30 grudnia 1854 r. Franz Gruber opisał okoliczności powstania utworu, dołączył nuty i tak oficjalnie już , kolęda została uwieczniona na dworze pruskim . W ojczystym Salzburgu, kolęda została zaliczona do oficjalnych pieśni kościelnych dopiero w roku 1866.
Jadąc od strony Niemiec, ostatnim zjazdem z Autostrady A8 przed granicą z Austrią, zjeżdżamy i kierujemy się drogą w kierunku Freilassing/Laufen. Następnie drogą B20 w Laufen, skręcamy w prawo w kierunku Oberndorf. W Laufen będziemy przejeżdżać wąską drogą pod zabytkową basztą Oberes Tor (Salzburger Tor). Granicę przekraczamy jadąc przepięknym zabytkowym mostem granicznym miedzy Austrią i Niemcami. Wjeżdżając na teren Austrii widzimy kościół pw. Św. Mikołaja. Przed kościołem, na skrzyżowaniu podążamy w lewo, w kierunku Kaplicy upamiętniającej kolędę "Cicha Noc". Tam znajdziemy parking, który jest na lekkim wzniesieniu około 500m od Kaplicy Cichej Nocy. Kierują nas do niej tablice informacyjne dla turystów. Mijamy pomnik przyrody, Kaiserlinde (Cesarska Lipa), zasadzony tu ku czci cesarza Franciszka Józefa. Po chwili jesteśmy już u celu. U podnóża kaplicy, widać zachowane resztki murów starego kościoła św. Mikołaja, oraz pamiątkowy kamienny pomnik, poświęcony twórcom kolędy.
Kaplica stoi na małym wzniesieniu na którym kiedyś stał stary kościół św. Mikołaja, w którym kolęda „Cicha Noc” została wykonana po raz pierwszy. Miejscowy przewodnik opowiadał nam o historii kolędy i kościoła. Kościół św. Mikołaja był uszkadzany kilka razy przez wezbrane wody pobliskiej rzeki Salzach. W 1899 roku, kiedy powódź zalała większą cześć miasta, zadecydowano o nowej lokalizacji kościoła (1913), a na miejscu starego zniszczonego kościoła, postanowiono postawić pamiątkową kaplicę, którą ukończono w 1937 roku.
Po zwiedzeniu kaplicy, kierujemy się do małego muzeum regionalnego, w którym na parterze zebrano pamiątki związane z koledą. Znajduje się tu m.in. oryginalny tekst kolędy „Cicha Noc“, pamiątki związane z historią kolędy w różnych krajach, instrumenty muzyczne, oraz inne bardzo ciekawe przedmioty związane z tradycją pasterki. Zgromadzono tu również liczne szopki Bożonarodzeniowe. Na piętrze muzeum zgromadzono eksponaty dotyczące historii miejscowości, wcześniej znanej z górnictwa soli. Obok pamiątek z tego okresu, można tam podziwiać eksponaty związane z dawnym życiem okolicznych mieszkańców, trochę sprzętu codziennego użytku, stare mundury i broń, a także stary aparat rentgenowski i pierwszą centralkę telefoniczną. W muzeum możemy się zaopatrzyć w liczne pamiątki związane z kolędą "Cicha Noc". Obok muzeum znajduje się zabytkowa wieża ciśnień „Oberen Dorf“ z 1540 roku.
Malownicze położenie masteczka nad łukiem rzeki Salzach przyciąga rzesze turystów. Szczególnie tuż przed Bożym Narodzeniem, gdy trwa tu Festyn i Jarmark, podczas którego świętuje się kolejną rocznicę powstania kolędy "Cicha Noc". Naturalną atrakcją miasteczka jest przełom rzeki Salzach, a przepiękne krajobrazy nad rzeką zachęcają do spacerów oraz stanowią inspirację dla fotografów.
Tekst i zdjęcia : Martin M.
Opracował: SL
